Het Celmembraan
De celwand of celmembraan is dubbelwandig en vormt de scheiding tussen de celinhoud, het cytoplasma ( de intracellulaire ruimte), en de ruimte buiten de cel ( de extracellulaire ruimte).
De celmembraan is zo dun dat deze bepaalde voedingsstoffen en water kan doorlaten. Deze stoffen kunnen zowel van binnen naar buiten (van het cytoplasma naar de extracellulaire ruimte), als van buiten naar binnen stromen
Toch is de celmembraan heel selectief in het doorlaten van stoffen ( semi- permeabel = half doorlatend ) dwz water en sommige kleinere voedingsstoffen kunnen gemakkelijker de cel in en uit , terwijl de grotere moleculen worden buitengehouden.
De celwand zorgt er dan ook voor dat de cel in staat is om intracellulair een heel eigen samenstelling van stoffen te handhaven, die volkomen anders is dan die van de vloeistof om de cellen heen, de extracellulaire ruimte.
De celmembraan fungeert dus niet alleen als begrenzing van de cel maar, ze werkt ook als een soort filter die bepaalt welke stoffen binnen kunnen en welke niet.
De celmembraan is opgebouwd uit twee lagen van speciale vetmoleculen. Tussen deze twee lagen bevinden zich eiwitmoleculen.
De eiwitten in het celmembraan hebben verschillende functies. We kunnen drie grote groepen onderscheiden.
- Antigenen zijn eiwitten met daaraan een suikerketen. De combinatie van een eiwit met een suikerketen noemt men een glucoproteïne. Elk soort cel maakt zijn eigen speciale glucoproteïnen. Het afweersysteem ziet aan de antigenen of een cel wel of niet bij het eigen lichaam behoort.
- Receptoreiwitten zijn eiwitten waar bijvoorbeeld hormonen op passen. Voor elk hormoon is er een aparte receptor. Zodra het hormoon zich op dit bepaald eiwit hecht worden er processen in de cel op gang gebracht of afgeremd.
- Transporteiwitten zijn eiwitten die grotere moleculen of ionen door het membraan laten.
Bij sommige cellen treffen we op de celwand bijzondere structuren aan.
Zo zijn er cellen die op hun celwand trilharen staan hebben ( vb. luchtpijptakken). De trilharen slaan gezamenlijk in dezelfde richting waardoor ze stoffen en deeltjes kunnen voortbewegen. ( vb. slijm naar boven in de luchtwegen duwen)
Andere cellen vertonen aan de celwand vingervormige uitstulpingen: microvilli ( vb thv.darmwand)
De celwand/ celmembraan vormt de scheiding tussen
- de celinhoud ( het cytoplasma en de celkern ) = de intracellulaire ruimte
- de ruimte buiten de cel = de extracellulaire ruimte.
De celmembraan kan een rol spelen bij actief transport van moleculen van buiten de cel naar binnen of omgekeerd.
Zo kan de celmembraan in sommige gevallen vreemde deeltjes
insluiten dmv. een uitstulping in de celwand om zo vreemde deeltjes 'op te eten' = endocytose
Vb. witte bloedcellen omsluiten bacteriën en verteren deze (fagocytose)
Anderzijds kan afval naar buiten gewerkt worden via exocytose
. Hier vormt er zich binnen de cel een blaasje dat versmelt met de celwand en
vervolgens naar buiten toe openbarst om de inhoud weg te werken.
Vb. toxische en niet-
bruikbare stoffen ( zie lysosoom)
Verder???
Terug???